Modern tıpta artık tedavi edici sağlık hizmetlerinin yanında koruyucu sağlık hizmetleri ve erken teşhis ve kontrol programları giderek önemini artırmaktadır.
Sağlıkta öncelikle koruyucu sağlık hizmetlerini en etkin bir şekilde kullanıp hastalığa yakalanma sıklığını azaltmak, ikinci olarak kontrol ve check-up programlarıyla erken tanı ve teşhis ile olası riskleri ve tehlikeleri önceden tespit edip ona göre tedbir almak esas olmalıdır.
Sağlıklı bir birey olarak risk durumumuza göre, ailevi ve genetik durumumuza göre ve yaşımıza göre uygun periyotlarla kontrol ve check-up programlarından geçmeliyiz.
Ailevi ve genetik risklerimiz varsa 30'lu yaşlarda, hiçbir risk faktörü yoksa 40 yaşın üstünde yılda bir defa risk düzeyimize uygun bir check-up proğramından geçmeliyiz.
Check-up yaptırmak, sağlıklı bireylerin sağlık durumlarının genel değerlendirilmesi ve henüz şikayete yol açmamış olası bir hastalığın erken tanısı için kritik öneme sahiptir.
Check-up yaptırmak kişinin kendine ve sağlığına özen göstermesinin bir ifadesi olarak düşünülebilir.
Bazı hastalıklar ve özellikle kanserde erken teşhis son derece önemlidir. Bu nedenle check-up kontrolleri sonucunda bu tür hastalıkların erken teşhisi, tedavinin başarısını da artırmaktadır.
Çağımızın hastalıkları olan koroner arter hastalıkları, kanser, hipertansiyon ve pek çok diğer hastalıkta erken ve doğru tanı, hem yaşam süresi hem de yaşam kalitesi açısından son derece büyük önem taşır.
Check-up yaptırmanın bir diğer amacı da yaşın, cinsiyetin, sigaranın, özellikle kadınlarda hormonal dönemlerin (doğurganlık-menopoz gibi) getirdiği olası hastalık risklerinin belirlenmesi, ailesel kaynaklı olan şeker hastalığı, koroner arter hastalığı, inme ve kanser riskinin araştırılmasıdır.
Check-Up Kimlere Yapılır?
40 yaşını geçmiş kadın, erkek tüm bireyler; standart yaptırması gereken testlere ek olarak, göz muayenesi, kardiyolojik incelemeler ve kanser kontrolü için ek tetkiklerini, ailesel riski olsun olmasın, yaptırmalidir.
Ailesel riski olanlar ise bu testleri yaptırmak için 40 yaşını beklememelidir. Risk grubunda olanlar 30'lu yaşlarından itibaren taşıdıkları risklerle ilgili ek test ve tetkiklerini yaptırmayı ihmal etmemelidir.
Ailesinde kanser öyküsü olan kadınlar yılda bir kez PAP smear testi yaptırmalı, meme ultrasonografisi, mamografi, solunum fonksiyon testleri ve bilgisayarlı akciğer tomografisi çektirmelidir.
Ailesinde kanser öyküsü bulunan erkekler ise yılda bir kez prostat spesifik antijen, solunum fonksiyon testi ve bilgisayarlı akciğer tomografisi çektirmelidir.
Check-up Yatırmak için 40 Neden.
Check-up Yaptırın, Vücudunuzu Daha İyi Tanıyın ve Risklerin Erkenden Farkına Varın
- Kalbimiz iyi çalışıyor mu? Kalp kapaklarımızda herhangi bir kaçak var mı? Kalp damarlarımız açık mı? Kalp krizi riskimiz nedir?
- Böbreklerimiz iyi çalışıyor mu?
- İdrar yollarında ya da mesane de herhangi bir taş ya da kum ya da enfeksiyon var mı?
- Vücudumuzun fabrikası olan karaciğerimiz iyi çalışıyor mu? Karaciğerde yağlanma var mı?
- Safra kesesinde veya safra kanalında herhangi bir taş veya polip var mı?
- Kan üretimi yapan ve bağışıklığımızı düzenleyen organlardan biri olan dalağımız normal mi?
- Vücudumuzdaki şeker dengesi için gerekli olan insülin, glukagon gibi hormonların üretim merkezi olan pankreas bezimiz normal mi?
- Şeker hastalığımız var mı? Şeker hastalığı riskimiz nedir?
- Vücutta obezite, hipertansiyon, şeker hastalığı ve karaciğerde yağlanmanın en büyük nedenlerinden biri olan insülin direncimiz var mı?
- Hipertansiyon veya hipotansiyonumuz var mı?
- Kalp ve damar sağlığımız için çok önemli olan kolesterol ve trigliserit yüksekliğimiz var mı?
- Vücudumuzun çalışma hızını ayarlayan en önemli hormonumuz olan tiroid hormonlarımız normal seviyede mi ? Guatırımız var mı?
- Vücudumuzun hormon dengesini sağlayan en önemli salgı bezlerinden olan böbrek üstü bezlerimiz normal mi?
- Vücudumuzun bir çok faaiyetinde anahtar rol oynayan ve eksikliğinde bir çok hastalık sebebi olan kalsiyum, magnezyum, potasyum gibi minerallerimiz normal mi?
- Vücudumuzun sıvı dengesini sağlayan ve fazlalığı hipertansiyona neden olan sodyum ve klor değerlerimiz normal mi?
- Vücudumuzun kemik metabolizmasını sağlayan kalsiyum, fosfor ve D vitaminimiz normal mi seviyede mi?
- Eksikliğinde unutkanlık, el ve ayaklarda uyuşma ve kansızlık yapan B12 ve folik asit seviyelerimiz normal mi?
- Eksikliği anemiye neden olan demir seviyelerimiz ve demir depolarımız normal mi?
- Herhangi bir kan hastalığımız var mı? Kanımızda pıhtılaşma bozukluğu var mı?
- Vücudumuzun herhangi bir yerinde ve kanımızda iltihabi bir durum var mı?
- Romatizmal bir hastalığımız var mı?
- Kemik erimemiz var mı?
- Akciğerlerimizde herhangi bir kitle veya enfeksiyon var mı?
- Kronik Bronşit, astım gibi ciddi bir akciğer hastalığımız var mı?
- Vücudumuzun herhangi bir yerinde kanser bulgusu veya belirtisi var mı?
- Beyin ve sinirlerle ilgili herhangi bir hastalığımız var mı? Kitle var mı?
- Beynimize giden şah damarlarımızda herhangi bir daralma veya tıkanıklık var mı?
- Herhangi bir kulak hastalığı veya işitme problemimiz var mı?
- Nefes darlığı ve horlamanın önemli nedenlerinden olan burun kemikçikleri ve kıkırdak yapılarında her hangi bir eğrilik veya geniz etimiz var mı?
- Sinüzitimiz var mı?
- Memede herhangi bir hastalık, kist veya kitle var mı?
- Rahim ve rahim ağzıyla alakalı herhangi bir hastalık var mı?
- Üreme organlarımız normal işlev görüyor mu?
- Göz ile ilgili herhangi bir hastalık ve görme bozukluğumuz var mı?
- Hepatit ve HIV gibi bulaşıcı hastalıklarımız var mı?
- Mesane kanseri ve prostat kanseri riskimiz var mı?
- Kolon kanseri ve riskimiz var mı?
- KC kanseri riskimiz var mı?
- Mide kanseri riskimiz var mı?
- Pankreas kanseri riskimiz var mı?
Check-Up ile Kanser Önlenebilir mi?
Her yıl düzenli olarak yaptırılan Check-up kontrolleri, kanserde erken teşhis için çok önemlidir.
Bazı kanserler, belirtileri ortaya çıkmadan doğru bir kontrol ile saptanabilirler. Hiçbir şikayeti veya belirtisi olmayan insanlarda yapılan kanser kontrolü sayesinde, bazı kanserlerin öncüsü olan yapılar vücuttan çıkarılıp, kanser oluşumu engellenebilmektedir.
Bazı kanser türleri zamanında yakalanıp tamamen iyileştirebildiği gibi, erken safhalarda yakalanan kanserlerin tedavisi daha başarılı olmaktadır. Check-up ile yeni gelişmekte olan kanserlerin %50'si önlenebilmekte veya erken safhalarda yakalanabilmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, erken teşhisin hayat süresini uzattığı ortaya konulmaktadır.